SN o statusie radców prawnych zatrudnionych w urzędzie
Autor: EWA PRZEDWOJSKA
Źródło: DZIENNIK GAZETA PRAWNA
Data: 2014-06-05
Strona: C12
SN o statusie radców prawnych zatrudnionych w urzędzie
Sygn. akt IPK181/13
WYROK SĄDU NAJWYŻSZEGO z 13 marca 2014 r.
TEZA,: Status prawny radców prawnych określają odrębne przepisy w rozumieniu art. 3 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 145S ze zm.), dlatego zatrudnionego w urzędzie pracy radcy prawnego nie można przenieść na inne stanowisko urzędnicze na podstawie art. 23 ust. 1 tej ustawy, choćby legitymował się odpowiednimi kwalifikacjami wymaganymi do wykonywania takiego zatrudnienia.
STAN FAKTYCZNY Pracownica powiatowego urzędu pracy po zdobyciu uprawnień radcy prawnego przeszła na zatrudnienie w wymiarze 16 godzin tygodniowo. W związku z likwidacją zespołu radców prawnych pracodawca przeniósł ją od 15 lutego 2012 r. na stanowisko starszego specjalisty ds. windykacji na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458 ze zm.). Gdy pracownica odmówiła i nadal stawiała się w pracy na 16 godzin tygodniowo, pracodawca rozwiązał z nią umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym (art 52 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy; tj. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm; dalej: kp.) z powodu min. powtarzającego się samowolnego opuszczania miejsca pracy 1 uporczywego odmawiania wykonywania poleceń służbowych.
Sądy obu instancji przyznały zwolnionej odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 kp.). Według art 23 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych urzędnik może być przeniesiony na inne stanowisko, o ile odpowiada ono jego kwalifikacjom. Tymczasem jedynym stanowiskiem, na które mógł być przeniesiony radca prawny, a które odpowiadałoby jej kwalifikacjom, było stanowisko radcy prawnego. Zatem przeniesienie pracownicy w tym trybie było bezskuteczne i strony po 15 lutego 2012 r. nadal łączył stosunek pracy na dotychczasowych warunkach, czyli powódka była nadal zatrudniona na stanowisku radcy, skoro mimo zmiany regulaminu organizacyjnego pracodawca nie zmodyfikował jej stosunku pracy w sposób zgodny z prawem tzn. przez wypowiedzenie warunków pracy i płacy czy też definitywne wypowiedzenie umowy łączącej strony. Wobec tego powódka miała podstawy odmawiać świadczenia pracy na stanowisku starszego specjalisty do spraw windykacji i zgłaszać gotowość do świadczenia pracy na stanowisku radcy prawnego w wymiarze dotychczas obowiązującym. Jej działanie nie było nacechowane bezprawnością i nie może być mowy o jakimkolwiek stopniu zawinienia po jej stronie w kontekście art. 52 k.p.
UZASADNIENIE
Przepisy odrębnej ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 10, poz. 65 ze zm.) zawierają pełne unormowanie zasad wykonywania tego zawodu w ramach samorządowej korporacji radców prawnych. Według tej ustawy radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego lub w spółkach, ale w żadnym z tych stosunków prawnych nie wiążą go polecenia wykonania czynności wykraczających poza zakres pomocy prawnej (art. 9), przy wykonywaniu czynności zawodowych korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą (art. 11 ust. 1) oraz ze szczególnej ochrony prawnej przysługującej sędziemu i prokuratorowi (art 12 ust. 1), nie jest związany poleceniem służbowym co do treści opinii prawnej (art. 13 ust. 1).
Takiej autonomii przy wykonywaniu czynności pracowniczych nie mają pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach pracy. Zatem zatrudnienie na żadnym innym stanowisku pracy niż radcy prawnego nie gwarantuje radcy prawnemu zatrudnienia odpowiadającego jego kwalifikacjom oraz odrębnemu ustrojowo statusowi zawodowemu.
Sądy obu instancji prawidłowo więc zdyskwalifikowały legalność przeniesienia radcy prawnego na stanowisko starszego specjalisty do spraw windykacji na podstawie art 23 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, także ze względu na ewidentnie niekorzystne warunki dłuższego czasu pracy powódki zobowiązanej do świadczenia pracy w wymiarze 16 godzin tygodniowo na stanowisku radcy prawnego, w porównaniu z 40-godzinnym tygodniowym czasem pracy na stanowisko starszego specjalisty ds. windykacji, które oczywiście nie było stanowiskiem odpowiednim dla radcy prawnego, gdyż prowadziłoby do dyskryminacji, naruszenia ustrojowego statusu zawodowego i uprawnień oraz godności, autonomii, niezależności, wolności wykonywania tego zawodu oraz szczególnej ochrony zawodu radcy prawnego.
Kontrowersyjna byłaby nawet legalność i uzasadnienie zmiany rodzaju zatrudnienia radcy prawnego na inne zatrudnienie (z naruszeniem ustawowego statusu prawnego i ustrojowych odrębności zatrudnienia radcy prawnego) w drodze wypowiedzenia zmieniającego stosunek pracy radcy prawnego, który może zajmować inne stanowisko pracy wyłącznie wtedy, gdy wyraźnie zaakceptuje propozycje innego rodzajowo („nieradcow-skiego") zatrudnienia, świadomie rezygnując z ustrojowych uprawnień i gwarangi ustawowo przypisanych do wykonywania zawodu radcy prawnego. Oprać. Ewa Przedwojska asystent sędziego w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego