Na listę aplikantów radcowskich może zostać wpisana osoba, która spełnia takie same przesłanki jak do wpisu
na listę radców prawnych.
Nie ma powodów do stosowania wobec kandydatów na aplikantów łagodniejszych kryteriów. Tak sędzia Zofia Borowicz uzasadniała wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygnatura akt: II GSK 2074/13) oddalający skargę kasacyjną Pawła Z. (dane zmienione).
Po zdanym egzaminie został on w 2011 r. wpisany na listę aplikantów radcowskich w Poznaniu. Wpisowi sprzeciwił się minister sprawiedliwości.
Z informacji z Krajowego Rejestru Sądowego wynikało, że Paweł Z., prowadzący pojazd pod wpływem alkoholu, naruszył zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego i spowodował wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia. Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego został za to skazany w 2009 r. na rok i sześć miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na pięć lat, trzy lata zakazu prowadzenia pojazdów i na karę grzywny.
Paweł Z. poskarżył się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Zarzucił, że nie wzięto pod uwagę, iż przyczyną wypadku nie było prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu, lecz – jak stwierdził sąd w uzasadnieniu wyroku – brak oznakowania drogi.
– Minister sprawiedliwości nie ma podstaw prawnych do badania okoliczności czynu. Ale nawet taki jednorazowy czyn popełniony w stanie nietrzeźwości wskazuje, że kandydat na aplikację nie daje rękojmi należytego wykonywania zawodu. Nie zakończył się też wtedy pięcioletni okres zawieszenia wykonania kary – mówi radca prawny Piotr Wójcik, reprezentujący ministra.
WSA uwzględnił jednak skargę Pawła Z., uchylił decyzję ministra i zalecił zbadanie okoliczności wypadku.
W wyniku skargi kasacyjnej ministra sprawiedliwości NSA uchylił z kolei ten wyrok i przekazał sprawę do WSA do ponownego rozpoznania. Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości nie jest okolicznością wymagającą wyjaśnienia – stwierdził.
Gdy WSA oddalił tym razem skargę Pawła Z., podzielając stanowisko ministra, mężczyzna zaskarżył wyrok do NSA. Jego zdaniem przesłanki rękojmi i nieskazitelnego charakteru, wskazane w art. 24 ust. 1 pkt 5 ustawy radcach prawnych, dotyczą wyłącznie osób starających się o wpis na listę radców prawnych, a nie o wpis na listę aplikantów. W stosunku do aplikantów trzeba stosować łagodniejsze rygory.
Taka wykładnia art. 24 ust. 1 pkt jest mylna – orzekł NSA. Przesłanki wymienione w tym przepisie należy stosować do wpisu na listę zarówno radców prawnych, jak i aplikantów. Już samo prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwym stanowi podstawę do stwierdzenia niespełnienia przesłanek z tego przepisu. Wynikało to w tej sprawie nie tyle z faktu przestępstwa nieumyślnego, jakim był wypadek drogowy, ile z okoliczności, w jakich do niego doszło, czyli podczas prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu. Skarżący nie mógł więc być uznany za osobę o nieskazitelnym charakterze, dającą rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego – uznał NSA.